Geschiedenis

Er valt zoveel te vertellen over de geschiedenis van helofytenfilters...

Een beetje geschiedenis

Helofytenfilters, soms ook rietbedzuivering genoemd (en constructed wetlands of treatment wetlands in het Engels) zijn inmiddels al weer zo’n vijfenzestig jaar oud. De eerste onderzoeken, met name in Duitsland en Denemarken en later in de Verenigde Staten, toonden meteen al aan dat met moerasplanten zeer efficiënte systemen voor waterzuivering te bouwen zijn.

Bekende namen van het eerste uur zijn Dr. Käthe Seidel en Prof. Kikuth, zij deden baanbrekend onderzoek in Duitsland en Denemarken. Bijna tegelijkertijd waren er ook ontwikkelingen in de Verenigde staten. Er ontwikkelden zich een aantal verschillende types helofytenfilters.

Aanvankelijk waren er echter wel problemen met de doorstroming. Hoe moest het filter worden samengesteld, zodat je zowel een goede zuivering behield, maar ook de zekerheid dat het systeem echt duurzaam was en niet verstopt raakte? Toen deze problemen (en wat er al niet méér mis kon gaan als je met afvalwater werkt) beter begrepen werden, raakte de ontwikkeling in een stroomversnelling. En was de stap naar de toepassing in het buitengebied, als een interessant alternatief voor een aansluiting op het (druk-)rioolstelsel, gauw gezet.

Hieronder volgt een stukje dat, voor zover bekend, de oudste tekst is met betrekking tot helofytenfilters:

Afwatering
(uittreksel uit een essay geschreven door Nemo aan het hoofd van het Hornsby Literary Institute in 1904)
De afvoer van huizen in de voorsteden geeft altijd problemen en is een zaak waar de meeste mensen volkomen hulpeloos bij lijken. In districten waar geen riolering is, kunnen huiseigenaren merken dat ze elke dag een grote hoeveelheid vuil water moeten afvoeren en de moeilijkheid is om te weten hoe ze dat moeten kwijtraken. Mensen die op hoge grond wonen, gooien het in een open goot en laten het weglopen naar lagere grond waar het vieze gassen genereert die ziektes veroorzaken. Anderen laten al hun vuile water de straat in lopen, waar het door de goten stroomt en de lucht vult met vieze geuren en tyfus en aanverwante ziekten veroorzaakt. Als mensen in de buurt van een kreek of natuurlijke waterloop wonen, sturen ze hun afvoer daarin, waardoor ze de stroom vervuilen en een van de schoonheden van de natuur veranderen in een giftig riool dat ziektekiemen over grote afstand vervoert. Mochten mensen toevallig in de buurt van een rivier of een zeearm wonen dan denken ze dat dat natuurlijk de juiste plek is om kwijt te raken wat ze niet meer willen hebben. De laatste 100 jaar wordt Sidney Harbor gezien als een enorme vergaarbak voor de mensen van Sidney waarin ze al hun gruwelen, zowel vast als vloeibaar, kunnen gooien.

We zijn tenslotte toch, ondanks onze beschaafde beschaving, weinig beter dan de wilden als onze manieren zo onrein zijn. Als je tegen iemand protesteert, zegt hij: "Wel, wat moet ik dan doen?" Helemaal waar, het moet zeker ergens heen: maar de meeste mensen laten het naar de verkeerde plek lopen en ze zijn echt te lui om de vraag voor zichzelf op te nemen en eraan te werken, maar verwachten dat de gemeenteraad of de overheid al het nodige doet en hen van alle verantwoordelijkheid ter zake te ontheffen. Deze neiging om op anderen te leunen is een slecht teken en hoe eerder we leren voor onszelf te denken en te werken en onze eigen schouders eronder te zetten, hoe beter het voor alle betrokkenen zal zijn. Als elke huisbewoner zijn eigen afvoer op zijn eigen terrein zou hebben, zoals hij heel gemakkelijk kan doen, zou de gezondheid van ons allemaal veel beter zijn. Iedereen die een beetje grond rond zijn huis heeft, kan zijn vuile water als volgt afvoeren:

Ontgraaf een stuk grond tot op een diepte van vijftien tot achttien duim. graaf een geul van de keuken en het washok naar het hoogste deel van het ontgraving en laat al het vuile water erin weglopen. Beplant het perceel met planten die snel groeien en veel water nodig hebben, zoals bijvoorbeeld Calla lelies. Het vuile water wordt allemaal opgenomen door de wortels van de planten en er ontstaat een zeer luxueuze tuin die het heetste weer zal trotseren en altijd groen en mooi zal zijn. Hierdoor wordt een vloek omgezet in een zegen.

De schrijver kent een heer die in Hornsby woont en een zeer groot etablissement heeft, die zich op deze manier al zijn afvalwater ontdoet. Hij heeft zeven kanalen die naar zeven delen van zijn tuin leiden. Elke dag verandert hij het verloop van zijn drainage, zodat elk kanaal maar één keer per week wordt gebruikt. Hij heeft ontdekt dat dit plan het meest succesvol is en dat hij zelfs in het droogste weer luxueuze groenten kan verbouwen. Natuurlijk vereist zijn plan dat de huisbewoner een bepaalde hoeveelheid land moet hebben, hoe meer hoe beter, maar iedereen met een behoorlijke achtertuin kan het uitvoeren. Twintig of dertig vierkante meter bewerkt zou genoeg zijn voor een gewoon gezin. Hoe beter het land afloopt, hoe beter deze voorziening werkt.